Vrijwel iedere pluimveehouder heeft ermee te maken: parasitaire maagdarmwormen. De schade aan de hennen kan groot zijn, daarom is het belangrijk de wormdruk te beheersen. In dit artikel bespreken we het thema wormdruk en leggen we uit hoe je de actuele wormdruk op jouw bedrijf kunt meten.
Wormdruk staat voor de hoeveelheid wormen die op een bepaald moment aanwezig is in het koppel. Dit gaat over zowel volwassen wormen als wormeieren. Uit meerdere Europese studies en eigen onderzoek blijken met name vier soorten wormen in onderstaande verhoudingen voor te komen:
Wanneer het een besmetting met grote en kleine spoelwormen betreft, hoef je van een lage tot middelhoge wormdruk in principe niets te merken aan het koppel. Problemen zullen waarschijnlijk pas optreden zodra de wormdruk verder stijgt, of als een andere stressor opspeelt, zoals bijv. een E.Coli infectie of een luchtwegaandoening. Wel brengt een besmetting met de kleine spoelworm een mogelijk risico via dragerschap van histomonas, dat blackhead veroorzaakt met uitval tot gevolg. Dit alles maakt beheersing van de wormdruk van belang, waardoor ontworming een veelgebruikte maatregel is.
Bij een erg hoge infectiedruk van de grote spoelworm kan een verstopping van de darm worden veroorzaakt. Ook nemen wormen nutriënten op die eigenlijk voor de hen bedoeld zijn. Bij een hoge wormdruk kan het zijn dat hennen dit gaan compenseren met een hogere voeropname, of juist minder nutriënten beschikbaar hebben voor de eiproductie. Dit laatste kan zich laten zien door een lager productieniveau, een afname in eigewicht, of het uit zich via andere ei-factoren.
De haarworm is lastiger, want deze is niet met het blote oog te zien; alleen onder de microscoop. Haarwormen kunnen leiden tot een beschadiging van de darmen of andere organen, doordat ze zich nestelen in de darmwand, met mogelijk uitval tot gevolg. Bij infectie met haarwormen is er dan ook een grote noodzaak het koppel te ontwormen. Let hierbij wel op de levenscyclus, want die van haarwormen is korter (ca. 4 weken) dan van een spoelworm (ca. 6 weken).
Om wormdruk te beheersen, is het verstandig eerst de actuele wormdruk op jouw bedrijf te bepalen. Dit kan op twee manieren; door het inspecteren van het maagdarmstelsel van enkele hennen per stal of middels het nemen van mestmonsters. Het nadeel van een maagdarm-inspectie is dat een redelijk aantal dieren moet worden opgeofferd om een representatief stalbeeld te geven van de wormdruk. Daarom adviseren wij eerst mestmonsters te nemen. Het aantal wormeieren per gram mest wordt uitgedrukt in een getal, de EPG-waarde. De EPG-waarde van spoelwormen wordt apart weergegeven ten opzichte van haarwormen. De interpretatie van de EPG-waarde is afhankelijk van het type worm, de bedrijfsgeschiedenis en eigenschappen van de koppel. Overleg het plan van aanpak ten aanzien van beheersing met jouw dierenarts, aan de hand van de beschikbare informatie. Globaal gezien: wanneer de EPG-waardes snel oplopen is het verstandig om vaker mestmonsters te nemen of in overleg met de pluimveedierenarts te overwegen het koppel te ontwormen. Bij aangetoonde aanwezigheid van haarwormen is het verstandig om direct actie te ondernemen.
Dit afwegend, maakt dat een regelmatige EPG-bepaling een goede methode is om de ontwikkeling van de wormdruk inzichtelijk te krijgen. Daarom adviseren wij tot 30 weken leeftijd iedere twee weken mestmonsters te nemen, zijn de hennen ouder dan 30 weken dan volstaat een cyclus van vier weken. Uit meerdere interviews met pluimveedierenartsen van diverse praktijken is gebleken dat een correcte mestmonstername erg belangrijk is voor een goede weergave van de wormdruk.
Hieronder 5 tips voor het nemen van een correct mestmonster:
Een directe behandeling met synthetische middelen bij een hoge wormdruk wordt meestal gezien als de meest effectieve oplossing (ca. 90-95% afdoding). Middelen tegen wormen kunnen tevens strategisch worden ingezet op basis van de ontwikkelingscyclus van de worm (ca. 3 tot 6 weken) om de uitscheiding van wormeieren zoveel mogelijk te beperken. Echter kan deze manier van behandelen op lange termijn leiden tot verminderde effectiviteit of resistentie tegen deze middelen. Het is beter om te ontwormen wanneer het zeker is dat er een gemiddelde tot hoge wormdruk aanwezig is. Hierbij is een goede monitoring van belang.
Naast bestrijding van de wormen, is het ook belangrijk om maatregelen te nemen in de stal om het aantal wormeieren te verminderen en een herbesmetting te voorkomen. Je kunt wormeieren inactief krijgen door een behandeling met verhitting rond de 40-50°C of hoger. Daarnaast kun je er ook voor kiezen te spoelen met een grote hoeveelheid water met daarin een reinigingsmiddel. Dit doodt de wormeieren niet, maar de grote hoeveelheid water kan veel wormeieren op deze manier uit de stal spoelen. Zorg dan wel dat je het reinigingswater opvangt in een put. Laat het niet in de uitloop komen.
Verwijder tussentijds mest in de uitloop en ploeg de omloop om (indien aanwezig). Reinig de direct aan de stal gelegen verharde gedeelten van de uitloop grondig. Maak indien mogelijk gebruik van stroken met keien of grove kiezelstenen. Hierdoor is de kans kleiner op het ontstaan van plassen water met mogelijk besmette wormeieren die door de hen opgenomen kunnen worden.
Wil je meer weten over de mogelijke gevolgen van een worminfectie of heb je hulp nodig bij het nemen van een correct mestmonster? Neem dan contact op met de technisch specialist of je dierenarts.