Slimme tips voor energiebesparing varkenshouderij

• Wat zijn besparingsmogelijkheden op stroomverbruik bij ventilatie varkensbedrijf?
• Hoe kan ik het gasverbruik op mijn varkensbedrijf verminderen?
• Hoe kan ik warmte terugwinnen?
• Wat is de invloed van luchtvochtigheid op energiekosten?
• Welke brandstof kies ik voor het verwarmen van de stal?
• Wat zijn de subsidiemogelijkheden voor energiebesparende maatregelen op varkensbedrijven?

Uitgangspunten energiebesparing

Omdat de verschillen tussen bedrijven enorm groot zijn, is het lastig om iets zinnigs te zeggen over het gemiddelde gas- en elektraverbruik op een zeugenbedrijf. Om toch een indicatie te geven is 65 m3 gas en 160 kWh per zeug per jaar een aardig vertrekpunt. De grootste energieslurpers zijn uiteraard verwarmen (gas) en ventileren (elektra). Op brijvoerbedrijven vraagt daarnaast ook de voerinstallatie veel stroom. Hou bij verwarmen in gedachten dat het belangrijk is om de verwarmingscapaciteit niet te krap te nemen en dat isolatie altijd loont. Bij ventileren is de clou om te zorgen voor zo min mogelijk luchtweerstand. Met de volgende tips kunt u flink op energiekosten besparen.

Wat zijn besparingsmogelijkheden op stroomverbruik bij ventilatie varkensbedrijf?

Ventilatie vraagt op een varkensbedrijf veel energie. In het algemeen geldt dat u energiezuiniger ventileert als u het drukverlies (de tegendruk) weet te beperken. Een twee keer zo hoge tegendruk betekent een verdubbeling van de energiekosten voor ventilatie.

1. Hou meetwaaiers, ventilatoren en luchtkanalen goed schoon
   • Verwijder stof uit de kokers en uit de kanalen tussen de afdelingen en het centraal afzuigkanaal.
   • Laat de afgezogen lucht niet onnodig botsen tegen de wanden in het luchtkanaal. Timmer bij haakse hoeken bijvoorbeeld een schuine plaat in de hoek, dan stroomt de lucht soepeler door het luchtkanaal. De grootste botswanden zitten meestal in de overgang van het centraal kanaal naar de luchtwasser.
2. Laat de onderdruk in de stal niet te hoog oplopen
   De vuistregel is ’s winters maximaal 10 pascal onderdruk en ’s zomers maximaal 5 pascal.
   
   • Zet de luchtinlaat voldoende ver open; dat wil zeggen 1 cm² opening per m³ ventilatie.
   • Zorg bij plafondventilatie voor voldoende m² doorlatend plafond in de afdeling. Reken met maximaal 100 – 120 m3 luchtventilatie per 1 m² plafond.
   • Bij een glaswolplafond: leg geen vlies op het plafond of verwijder deze. In het verleden zijn veel glaswolplafonds met vlies uitgevoerd. Door het vlies kan echter de tegendruk gemakkelijk met 20 pascal oplopen. Dit zorgt voor 10-20% extra energiekosten.
   • Let er bij grondkanaalventilatie op dat u de doorlaat in de roosters niet te veel knijpt. Zorg voor maximaal 5 pascal drukverlies over het rooster. Ook hier geldt: 1 cm² opening per m³ ventilatie.
   • Maak de meet/smoorunits zo groot mogelijk. De unit moet de minimum ventilatie nét kunnen halen. Een te kleine meet/smoorunit geeft 20-30 pascal extra drukverlies. Reken met een minimale luchtsnelheid in de afzuigunit van 0,35 m/sec. Check ook of er een instroomring op de unit aanwezig is. Als deze ontbreekt kan dat 20% capaciteitsverlies opleveren en dus 20% extra energiekosten.
3. Installeer voldoende ventilatiecapaciteit bij de centrale ventilatoren
   Een ventilator die hard draait verbruikt meer stroom. Vanaf 40 Hertz loopt het stroomverbruik snel op. Zorg daarom dat de frequentieregelaar niet naar 50 Hertz hoeft om de ventilatiecapaciteit te halen. Hou deze normen voor ventilatiecapaciteit aan:
   
   • 80 m³/vleesvarken
   • 25 m³/big
   • 250 m³/kraamzeug
   • 150 m³/guste en dragende zeug
     
   Ga uit van de situatie waarin u alle afdelingen op maximale capaciteit ventileert en reken met 200 pascal tegendruk. De capaciteit van de ventilator loopt namelijk terug bij meer tegendruk. Een ventilator van 80 cm diameter kan 18.000 m³/uur ventileren. Een ventilator van 90 cm doorsnede ventileert 20.000 m³/uur.
4. Hou de luchtwasser schoon
   Als de luchtwasser vuil is, neemt de weerstand toe en loopt de onderdruk op. Zeker op brijvoerbedrijven is extra aandacht nodig om ‘snotvorming’ te voorkomen. Snotvorming wordt veroorzaakt door een schimmel en deze is gevoelig voor benzoëzuur. Hoe vaak u de luchtwasser moet schoonmaken hangt af van het type.
   
   • Plaats een luchtwasser met overcapaciteit.
   • Kies in de luchtwasser voor een zo dun mogelijk pakket met zo groot mogelijke kanaaldiameter, dan raken de kanaaltjes minder snel verstopt. Hoe verticaler de stand van de kanaaltjes hoe beter, want dan zakt het vuil gemakkelijker uit het waspakket.
5. Plaats een frequentieregelaar
   Met name op installaties die veel stroom verbruiken – zoals een brijvoerinstallatie, de pomp van de luchtwasser of mestverwerkingsinstallaties – is het slim een frequentieregelaar te plaatsen. Dit bespaart stroom.
6. Ledverlichting
   Een inkopper: kies voor ledverlichting in plaats van TL-buizen. Zeker in combinatie met bewegingsmelders in centrale gangen en technische ruimtes levert dit een forse besparing op.
7. Eigen stroom opwekken
   Uiteraard kunt u met zonnepanelen, een windmolen of mestverwerkingsinstallatie uw eigen stroom opwekken. Lees hier meer over de subsidie- en fiscale mogelijkheden om dit te financieren. Zonnepanelen kunt u tevens inzetten om via een boiler het verwarmingswater te verwarmen en/of de brij op te warmen bij brijvoerbedrijven.

Hoe kan ik het gasverbruik op mijn varkensbedrijf verminderen?

Isoleren van verwarmingsleidingen staat buiten kijf. Maar zeker als u kijkt naar vloerverwarming is het vaak niet goed geregeld en hangt de leiding zonder isolatie in de put of is de vloerverwarmingsplaat van onderen niet geïsoleerd (let op: er zijn nog steeds niet-geïsoleerde verwarmingsplaten te koop!). Dit heeft niet alleen als nadeel dat het te onnodig gas kost, maar ook dat bijvoorbeeld de kraamafdeling te warm wordt voor de zeugen. Enkele tips om gas te besparen:

1. Isoleer de vloerverwarming van het biggennest aan de onderzijde
   Let erop dat de onderzijde van het biggennest evenals de toe- en afvoerslangen geïsoleerd zijn. Bouw de temperatuur van de ruimte en het biggennest sneller af gedurende de ronde en besteed extra aandacht aan het creëren van microklimaatzones in kraamstal en biggenstal.
2. Zorg voor voldoende verwarmingscapaciteit in de afdeling
   • Bij drie keer zo veel twinbuizen in een biggenafdeling kunt u de watertemperatuur van 90 °C naar 60 °C terugschroeven. De cv-ketel verwarmt dan efficiënter en er treedt minder warmteverlies via de leidingen op. Dat scheelt veel gas. Met een lagere watertemperatuur kunt u ook voor een warmtepomp kiezen in plaats van cv.
   • Stuur de verwarmingsketel via de klimaatcomputer aan. Dan verwarmt de ketel niet onnodig het hoofdcircuit als de afdelingen geen warmte vragen.
3. Pas vloerverwarming toe
   Door vloerverwarming toe te passen kan ruimtetemperatuur lager blijven.
4. Maak de luchtinlaatopening regelbaar
   Hierdoor is er minder verlies van warmte uit de stal en komt de inkomende lucht minder koud de afdelingen binnen.
5. Maak microklimaatzones in de afdeling
   • Creëer een onderkruip in de kraamstal, zo kan de ruimtetemperatuur lager blijven.
   • Zet een vrij te betreden bak met zaagsel in het hok met gespeende biggen. Dit werkt vergelijkbaar als vloerverwarming in een biggennest. De ruimtetemperatuur kan zo iets lager zijn en het risico op oorrandnecrose neemt af.
6. Pas de klimaatinstellingen aan op uw varkens
   • Goed vretende varkens produceren veel warmte.
   • Gezonde varkens kunnen tegen een relatief lage temperatuur zonder last te hebben van tocht. Varkens hebben meer last van warmte dan van kou.
   • Hou rekening met de genetica van varkens: een Tempo-varken verdraagt een lagere temperatuur dan een Piëtrain-varken. Durf hierin de grens op te zoeken. Door het creëren van microklimaatzones en droge lucht is veel mogelijk. Knijp niet in de minimum ventilatie.

Hoe kan ik warmte terugwinnen?

Warmteterugwinning is zeker bij nieuwbouw of renovatie erg interessant. De uitgaande lucht vanuit de luchtwasser (18-22 °C) of het centraal afzuigkanaal (20-24 °C) verwarmt dan bijvoorbeeld het water voor de verwarming. Bedrijven kunnen zo zelfs geheel van het gas af. U kunt er ook voor kiezen om de inkomende lucht op te warmen via warmteterugwinning. Een warmtepomp is dan niet nodig. Een warmteterugwinningsinstallatie of warmtepomp is eventueel later in te bouwen.Denk ook hier aan de subsidie- en fiscale mogelijkheden om dit te financieren.

Wat is de invloed van luchtvochtigheid op energiekosten?

Het is belangrijk om de relatieve luchtvochtigheid in een varkensstal laag te houden, bij voorkeur rond de 60%. Een hoge luchtvochtigheid geeft ’s winters namelijk een lagere gevoelstemperatuur (‘waterkoud’). Vochtige lucht opwarmen kost bovendien meer energie dan droge lucht verwarmen.
U verlaagt de relatieve luchtvochtigheid door de minimumventilatie voldoende hoog te houden, de temperatuurinstelling lager te zetten, hokbevuiling te voorkomen, voervermorsing tegen te gaan bij brijvoer en de inkomende lucht te conditioneren.

Welke brandstof kies ik voor het verwarmen van de stal?

Als brandstof zijn er een aantal opties:

• Aardgas: dit heeft een verbrandingswaarde van 35,17 MJ/m3.
• Propaan: met een verbrandingswaarde van 97,77 MJ/m3. Dit geeft dus 2,77 keer zo veel warmte als aardgas. Met de huidige energieprijzen is het interessant om over te schakelen van aardgas naar propaan. Bestaande cv-ketels kunnen eenvoudig omgebouwd of anders ingesteld worden.
• Biogas: heeft een verbrandingswaarde van ongeveer 22,9 MJ/m3 en zit tussen houtpallets en aardgas in.
• Houtpallets: deze hebben een verbrandingswaarde van 15,5 MJ/m3, maar dit is erg afhankelijk van het soort hout.
• Elektrisch verwarmen met zonnepanelen: 9,76 kWh heeft 35,17 MJ verwarmingscapaciteit. 9,76 kWh komt overeen met 1 m3 aardgas.

Offerte aanvragen voor energie- of klimaatadvies op uw varkensbedrijf?

Wilt u een vrijblijvende offerte aanvragen voor een bedrijfsspecifiek advies op energiebesparende maatregelen of controle van de klimaatinstellingen in uw varkensstal? Vul dan onderstaand formulier in. Neem voor meer energiebesparingstips of klimaatadviezen contact op met Jan van den Brink van FarmConsult via 0573 - 28 89 89 of mail naar farmconsult@forfarmers.eu.

Aanvragen offerte klimaatadvies met energiebesparingstips